Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009

Μέρες γιορτινές στη Μακρινίτσα…στα χρόνια του παππού & της γιαγιάς


Εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Λαογραφικού Μουσείου της Μακρινίτσας
Το πρόγραμμα «Μέρες γιορτινές στη Μακρινίτσα, στα χρόνια του παππού και της γιαγιάς», που σχεδιάστηκε από τον υποφαινόμενο, θέλει να μεταφέρει τους επισκέπτες του Μουσείου στο γιορτινό κλίμα του δωδεκαήμερου, να γνωρίσουν τα τοπικά έθιμα και να ξεναγηθούν στους χώρους του Μουσείου ανακαλύπτοντας χρηστικά αντικείμενα που διεγείρουν με τη θέα τους την αισθητική ευχαρίστηση. Επίσης να αντιληφθούν πως η λαϊκή τέχνη είναι μια σύνθετη και πολλαπλή συνήθως, οργανικά αξεδιάλυτη ενότητα του εργαλείου και του προϊόντος του, του οργάνου και της ενέργειας του-της αιτίας, πιο πέρα, και του αποτελέσματός της.
Παρουσίαση – στάδια προγράμματος
• Υποδοχή επισκεπτών στο κατώι του αρχοντικού Τοπάλη-Μουσείο
• Αφήγηση ιστορίας που στηρίζεται στη μελέτη της Αποστολίας Νάνου-Σκοτεινιώτη
• Συζήτηση και σύγκριση με το σήμερα
• Ξενάγηση στο χώρο-δραστηριότητες
Σας περιμένουμε την Κυριακή 3 Ιανουαρίου 2010 και ώρα 11 το πρωί στο χώρο του Μουσείου.

Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2009

Τα σχολεία σε κατάληψη…πού πάμε, τι οραματιζόμαστε;


Ήρθε και πάλι η ώρα των καταλήψεων των σχολείων, ο χρόνος να βγούνε οι μαθητές στο δρόμο.
Ως κοινωνία, ως πολίτες, ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί πώς αντιδρούμε; Πώς αντιδρά το Υπουργείο Παιδείας και πώς οι πολιτικοί μας; Μήπως όλοι περιμένουμε και πάλι να ξεθυμάνει η ορμητικότητα των εφήβων και ως απαθείς θεατές του ίδιου έργου εδώ και πολλά χρόνια αφήνουμε τα πράγματα να μείνουν ως έχουν; Ή μήπως υψώνουμε κορώνες αγωνιστικότητας χωρίς ουσία έργων και πράξεων;
Πίσω από τα αιτήματα των μαθητών/τριών, που τις περισσότερες φορές είναι προφάσεις, για το κλείσιμο του σχολείου, αναδεικνύονται τα σοβαρά και πολυσύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος της παιδείας. Το σχολείο δεν είναι ελκυστικό και η παραπαιδεία εξουθενώνει σωματικά και ψυχικά τους μαθητές.
Από την εποχή που το σχολείο συγκροτήθηκε σε διακριτό θεσμό με σημαντικό ρόλο στην κοινωνία τέθηκαν σημαντικά ερωτήματα για το σκοπό και τη λειτουργία του. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν είναι εύκολες και μονοσήμαντες αλλά εξαρτώνται από κοινωνικές και επιστημολογικές μεταβολές.
Ποιο πρέπει να είναι το περιεχόμενο και ποιος ο χώρος προέλευσης της σχολικής γνώσης;
Πώς πρέπει να οργανώνεται η σχολική γνώση στο αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα;
Πώς και μέσα από ποιες διδακτικές διαδικασίες μπορεί η σχολική γνώση να καθίσταται αξιοποιήσιμο κτήμα όλων των μαθητών;
Είναι διαχρονικά ερωτήματα που πρέπει να μας απασχολούν.
Οι μαθητές καθημερινά έχουν την υποχρέωση να διαχειριστούν ένα μεγάλο αριθμό μαθημάτων και μία διδακτέα ύλη που τις περισσότερες φορές απέχει από τις εμπειρίες τους και τις καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Μέχρι τώρα η κυρίαρχη σχολική κουλτούρα θεωρεί πως το σχολείο πρέπει να παρέχει γνώση, όσο το δυνατόν επιστημονική. Τα βιώματα και οι εμπειρίες των μαθητών δε θεωρούνται άξια προσοχής και επομένως εξοστρακίζονται από τη διδακτική διαδικασία. Η οργάνωση της διδακτέας ύλης γίνεται σε διακριτά διδακτικά αντικείμενα-μαθήματα. Οι πολυκερματισμένες σχολικές γνώσεις μοιάζουν με κομμάτια ενός πάζλ, όπου καλούνται οι μαθητές να συναρμολογήσουν στα τυφλά χωρίς να έχουν την εικόνα που καλούνται να συνθέσουν.
Το δημόσιο σχολείο συνεχώς απαξιώνεται και ο κατήφορος αυτός γυρισμό δεν έχει, αν δεν έρθουν τα πάνω κάτω. Το ζητούμενο στην εκπαίδευση δεν πρέπει να είναι ο τρόπος εισαγωγής στα ΑΕΙ αλλά επιτέλους τι μοντέλο εκπαίδευσης θέλουμε.
Η Εκπαίδευση πρέπει να ανατροφοδοτείται και να είναι ευέλικτη, ώστε να ανταποκρίνεται στις στρατηγικές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Δεν μπορούμε να διεκδικούμε το αύριο με «συνταγές» του χθες. Το σχολείο δεν μπορεί να πορεύεται με γνωστικά μοντέλα που η Διδακτική και Παιδαγωγική Επιστήμη έχουν απορρίψει. Οραματιζόμαστε και θέλουμε μία εκπαίδευση που έχει ως κέντρο της το μαθητή/τρια και χαρακτηρίζεται από αξίες και στάσεις που οδηγούν σε ένα βιώσιμο παρόν κι αειφόρο μέλλον. Ένα σχολείο που αναδεικνύει τις ικανότητες των μαθητών και σέβεται τις ιδιαιτερότητές τους. Ένα σχολείο όπου θα υπάρχει εμπλοκή των μαθητών/τριών στις διαδικασίες παραγωγής της γνώσης και θα δημιουργούνται πλαίσια που στηρίζουν τη διαμαθητική αλληλεπικοινωνία και τη συλλογική δράση.
Ένας μικρός, κύριος κορμός μαθημάτων και μαθήματα επιλογής πρέπει να χαρακτηρίζουν το νέο σχολείο. Το σχολείο πρέπει να είναι μαθητοκεντρικό και όχι χώρος απασχόλησης πτυχιούχων ΑΕΙ.
Όσον αφορά τις κτηριακές υποδομές πολλά τα σχολεία της Δευτεροβάθμιας που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Η συντήρησή τους αποσπασματική και παρεμβάσεις χωρίς σχεδιασμό, που να ανταποκρίνονται στις παιδευτικές ανάγκες του σήμερα. Η κοινωνία έχει σχηματίσει την στερεότυπη εικόνα πως τα διδακτήρια είναι βρώμικα, με τοίχους γεμάτα συνθήματα, τάξεις χωρίς αισθητική, σχολεία φυλακές. Φυσικά δεν είναι αυτή η εικόνα όλων των διδακτηρίων. Υπάρχουν σχολεία όπως το 1ο Γυμνάσιο Βόλου, το 2ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας (σχολεία που έχω επισκεφτεί) που σαν διαβείς το κατώφλι τους βλέπεις ένα περιβάλλον άξιο προσοχής και σχολιασμού. Σχολικά περιβάλλοντα που αγαπούν και σέβονται οι μαθητές.
Τον τελευταίο καιρό λόγω της ενασχόλησής μου, ως προέδρου του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 2ου Γενικού Λυκείου Ν. Ιωνίας, βρέθηκα πιο κοντά στα προβλήματα που βιώνουν καθηγητές και μαθητές. Το 2ο ΓΕΛ Ν. Ιωνίας μαζί με το 2ο ΕΠΑΛ, το Σχολείο Ειδικής Αγωγής και το ΣΕΚ στεγάζονται στο πρώην Πολυκλαδικό. Ένα συγκρότημα που στο παρελθόν είχε 1200 μαθητές. Ένα τεράστιο συγκρότημα με χίλια δυο προβλήματα. Προσπάθειες γίνονται, ίσως όμως αποσπασματικές και με το βλέμμα στο παρελθόν και όχι στις ανάγκες του σήμερα και του αύριο.
Οι μαθητές συνεχίσουν μία κατάληψη που ξεκίνησαν εδώ και μια βδομάδα. Και εμείς περιμένουμε να ξεθυμάνει το «κακό»…
Ως γονείς είμαστε απόντες μιας και επενδύουμε την επιτυχία των παιδιών μας στα φροντιστήρια. Ίσως να λέμε δεν πειράζει, ας υπάρχει η κατάληψη, το παιδί μας θα έχει περισσότερο χρόνο για τον ιδιώτη καθηγητή. Και πορευόμαστε με γνώμονα, πως καταξιωνόμαστε ως γονείς, σαν πετύχουμε την πρόσβαση του δικού μας παιδιού στο Πανεπιστήμιο.
Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε πως ήρθε η ώρα των γενναίων αποφάσεων και των ρήξεων στο χώρο της Παιδείας. Ως γονείς και κηδεμόνες έχουμε χρέος να στηρίζουμε το παιδαγωγικό έργο των καθηγητών και να αναδεικνύουμε μέσα από το Σύλλογο εκείνα τα προβλήματα που οφείλει η πολιτεία (Δήμος, Νομαρχία, Υπουργείο Παιδείας) να επιλύσει.
Οι αποφάσεις πρέπει να είναι συλλογικές που οδηγούν στη λύση προβλημάτων και βάζουν τις βάσεις για ένα αειφορικό σχολείο ελκυστικό σε μαθητές και καθηγητές, ανοιχτό στην κοινωνία.
Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο του Βόλου (Θεσσαλία, Νέο Τύπο & Ταχυδρόμο)

Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2009

Τι κρατάμε... τι πετάμε

Σήμερα η ιδεολογία της κατανάλωσης θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε πως έχουμε μπει σε μια καινούρια εποχή, και ότι μια αποφασιστική ανθρώπινη επανάσταση χωρίζει την οδυνηρή και ηρωική εποχή της παραγωγής από την ευφορική εποχή της κατανάλωσης. Το «αγοράστε τώρα και πληρώστε αργότερα», ήρθε να αντικαταστήσει τα πουριτανικά θέματα της εργασίας, της αποταμίευσης, της κληρονομιάς. Αλλά αυτό φαινομενικά αποτελεί μια ανθρώπινη επανάσταση. Στην πραγματικότητα το άτομο υπηρετεί το βιομηχανικό σύστημα καταναλώνοντας τα προϊόντα του. Το σύστημα έχει ανάγκη τους ανθρώπους ως εργαζόμενους (μισθωτή εργασία), ως οικονόμους (φόροι, δάνεια), αλλά ολοένα και περισσότερο ως καταναλωτές.
Τα στιλ κατανάλωσης συχνά παίζουν μεγαλύτερο ρόλο για να προσδιοριστούν οι ταυτότητες και η συνείδηση των ανθρώπων παρά η θέση τους στο παραγωγικό σύστημα. Η εικόνα μας εξαρτάται το τι φοράμε, το τι καταναλώνουμε.
Στον πολιτισμό της καθημερινής ζωής τα εμπορικά κέντρα και οι εμπορικοί οδοί μετατρέπονται σε πεδία μιας τερπνής απόδρασης από τη συνηθισμένη συνείδηση της πραγματικότητας στο πλαίσιο μιας συλλογικότητας. Shopping therapy. Οι εικόνες προσωπικοτήτων, ως πρότυπα που έχουν συνδεθεί με προϊόντα, χρησιμεύουν για να μας πείσουν, πως αγοράζοντας αυτά τα αγαθά, ταυτόχρονα συμμετέχουμε σε μια κοινή εμπειρία ενός πιο δυναμικού και αισθησιακού κόσμου.
Στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός προγράμματος Π.Ε. με θέμα τα απορρίμματα το ερώτημα «Τι κρατάμε…τι πετάμε» μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για μια «ιστορική» αναδρομή και συγκριτική προσέγγιση του χθες με το σήμερα σε θέματα κατανάλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων.
Θυμάμαι τον πατέρα μου να κόβει στα δυο τη χαρτοπετσέτα και τη μάνα μου να κάνει παξιμάδια το μπαγιάτικο ψωμί. Το φαγητό σαν περίσσευε έμπαινε στην άκρη για την επαύριον ως συμπλήρωμα ή για να «παντρευτεί» ώστε να προκύψει ένα νέο πιάτο, για παράδειγμα τα ρεβίθια με το ρύζι . Και τ’ αποφάγια κατέληγαν στις γάτες της γειτονιάς. Στα σκουπίδια ψωμί ή φαγητό ήταν κάτι το αδιανόητο. Ήταν αμάρτημα. Ο σκουπιδοτενεκές μας ποτέ δεν ξεχείλιζε, παρότι η σκουπιδιάρα του δήμου περνούσε δυο με τρεις φορές τη βδομάδα. Παρόλα αυτά στις αφηγήσεις της μάνας μου για τα δικά της παιδικά χρόνια ξετυλίγονταν εικόνες που σε μένα φάνταζαν πρωτόγονες. Για παράδειγμα η χρήση του χαρτιού στην καθημερινότητά τους ήταν σπάνια, η χαρτοπετσέτα και το χαρτί υγείας δεν είχαν ακόμα εφευρεθεί και η εφημερίδα αποτελούσε είδος «πολυτελείας». Κι εάν αναρωτιέστε τι έκαναν, απλώς συνέχιζαν μια πρακτική αιώνων, αυτά που και ο Αριστοφάνης συμβούλευε στους συνδημότες του, δηλαδή να χρησιμοποιούν πλατιές και λείες πέτρες και να προτιμούν τα φύλλα μουριάς από τα φύλλα της συκιάς μετά από την ανάγκη τους.
Θυμάμαι και τον εαυτό μου μικρό παιδί να ψωνίζει από το μπακάλικο της γειτονιάς περιμένοντας υπομονετικά στη σειρά μου, που συνήθως μου την έπαιρναν οι μεγαλύτεροι. Ο κυρ Θόδωρος με τη σέσουλα γέμιζε τις χάρτινες σακούλες με όσπρια, ρύζι, ζάχαρη. Τα συσκευασμένα προϊόντα στα ράφια του παντοπωλείου δεν είχαν τον αριθμό και την ποικιλία του σήμερα.
Θυμάμαι ακόμα και την κυρά Βούλα τη γειτόνισσά μας που είχε μαζί με τον άντρα της και τον πεθερό της γαλατάδικο στη Δημητριάδος. Κάθε πρωί βρίσκαμε στην εξώπορτα μας το γάλα ΕΒΟΛ σε γυάλινο μπουκάλι. Η κυρά Βούλα από τα χαράματα γύριζε να μοιράσει το γάλα και ταυτόχρονα μάζευε τα άδεια μπουκάλια που επιστρέφονταν στο εργοστάσιο της ΕΒΟΛ.
Θυμάμαι επίσης τη μάνα μου να μακραίνει το στρίφωμα στα παντελόνια μου κάθε φορά που ψήλωνα, μα και να μεταποιεί τα δικά της ρούχα σαν άλλαζε η μόδα. Ήταν βλέπετε μοδίστρα και η επιλογή της ήταν ενδύματα κοπής και ραφής που αντέχουν στο χρόνο. Φυσικά εκείνα που δεν μπορούσαν να μεταποιηθούν γίνονταν κουρέλια και δίνονταν στην υφάντρα για να μας φτιάξει κουρελούδες.
Επανάσταση στις καταναλωτικές μας συνήθειες υπήρξε η πλαστική σακούλα και η τυποποίηση των προϊόντων σε συσκευασία μιας χρήσης. Το δίχτυ για τα ψώνια χάνεται μαζί του ίσως και στάσεις και συμπεριφορές που υπαγορεύονταν από το μέτρο της οικονομίας.
Η αναφορά στο παρελθόν δεν έχει σκοπό την υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών αλλά τη μελέτη τους, ώστε να πάψουν τα παιδιά να θεωρούν πως όλα είναι αυτονόητα και δεδομένα. Το ζητούμενο φυσικά είναι η καταναλωτική συμπεριφορά, αν και είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που καθοδηγεί τις ανθρώπινες δραστηριότητες, να λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος χωρίς τη σπατάλη των παραγωγικών συντελεστών της γης. Θέλουμε λοιπόν ενημερωμένους πολίτες που να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους ως καταναλωτές.

Προτάσεις για δραστηριότητες με τις περιβαλλοντικές ομάδες
1. Δραστηριότητα
Τι κρατάμε…τι πετάμε …στο ποτάμι του χρόνου
Οι μαθητές καλούνται να κάνουν μία μικρή έρευνα και να συμπληρώσουν το ποτάμι του χρόνου.
Α. Στα χρόνια που ο παππούς και η γιαγιά μου ήταν παιδιά.
Οι άνθρωποι τι κρατούσαν;
Και τι πετούσαν;
Β. Στα χρόνια που οι γονείς μου ήταν παιδιά.
Τι κρατούσαν;
Τι πετούσαν;
Γ. Σήμερα
Τι κρατάμε;
Τι πετάμε;

2. Δραστηριότητα
Συνέντευξη με…
Οι μαθητές παίρνουν συνεντεύξεις από συγγενικά ή φιλικά τους πρόσωπα όπου ζητούν να μάθουν για τις καταναλωτικές τους συνήθειες και το είδος των απορριμμάτων που εναποθέτουν στους σχετικούς κάδους.
3. Δραστηριότητα
Επίσκεψη σε Λαογραφικό Μουσείο
Οι μαθητές μέσα από την επίσκεψη γνωρίζουν τη ζωή των ανθρώπων στην προβιομηχανική εποχή. Επικεντρώνουμε την προσοχή μας α) στο υλικό κατασκευής των αντικειμένων καθημερινής χρήσης και κατά πόσο τα υλικά αυτά είναι φιλικά προς το περιβάλλον. β) στη διαχείριση των απορριμμάτων με αναφορά στην επανάχρηση υλικών και αντικειμένων β) σε συνήθειες που αναδεικνύουν το μέτρο και το σεβασμό προς το περιβάλλον.
Σημείωση:
Το ΚΠΕ Μακρινίτσα υλοποιεί σχετικό πρόγραμμα με τον τίτλο «Μην απορρίπτεις τα απορρίμματα»

Τρίτη 7 Ιουλίου 2009

Μουσικο-Εικαστική Εστίαση στη Φύση





Έργα ζωγραφικής εμπνευσμένα από τη φύση, έτσι όπως την αποτυπώνουν τα μάτια ενός παιδιού, παρουσιάζει η έκθεση της Αγγελικής Κούρκουλου με τίτλο «η ανέφελη αφήγηση μιας παπαρούνας» που παρουσιάζεται έως το τέλος Ιουλίου στο Κ।Π।Ε. Μακρινίτσας -Art Café.
Η Αγγελική Κούρκουλου γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Σπούδασε στη Νέα Υόρκη ζωγραφική στο Art Students League με τους Peter Cox, J. Passadino και στο Parsons School of Design με τους Sue Willis, Simon Dinnerstein , γλυπτική και κεραμική στο Pottery House με τον Yiannes.
Στην Αθήνα, πήρε μαθήματα ζωγραφικής από τους ζωγράφους Τζένη Παπαδάκη και Θόδωρο Πάντο.
Έχει εκθέσει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, την Αμερική, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Δανία, την Αυστραλία και τις Δυτικές Ινδίες.
Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Έχει εικονογραφήσει παιδικά και λογοτεχνικά βιβλία.
Έχει κάνει σκηνικά για θέατρο.
Έχει ζωγραφίσει πορτρέτα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Διδάσκει ζωγραφική από το 1988 μέχρι σήμερα στη Νέα Υόρκη και στην Αθήνα.
Από το 2007 συνεργάζεται με το συνθέτη Παναγιώτη Μπερλή δημιουργώντας μαζί τη μουσικο-εικαστική ομάδα PanAngel8Arts.
Ως PanAngel8Arts παρουσιάζουν το πρωτοποριακό “LivePaint2LiveMusic” που είναι ζωγραφικό δρώμενο σε ζωντανή μουσική από σόλο πιάνο ή μουσικό σχήμα.
Εργάζεται εθελοντικά με παιδιά σε ιδρύματα και νοσοκομεία, εφαρμόζοντας την τέχνη θεραπευτικά.
Ο Παναγιώτης Μπερλής γεννήθηκε στο Περιστέρι.
Σπούδασε Ανώτερα θεωρητικά και Σύνθεση με το συνθέτη Σταμάτη Αθανάσουλα (Δημοτικό Ωδείο Πειραιά, Κεντρικό Ωδείο «Κώστα Κλάββα») Κλασσικό πιάνο με τη σολίστ Ρίτα Βούρτση (Εθνικό Ωδείο), Τζαζ πιάνο με το Γιώργο Κοντραφούρη (Δημοτικό Ωδείο Πειραιά), Τζαζ θεωρία, αρμονία, σύνθεση και εργαστήρια με τους Μάρκο Τομαρά , Βασίλη Ρακόπουλο και Γιάννη Άννινο (Δημοτικό Ωδείο Πειραιά).
Από το 1983 είναι ιδρυτής και βασικό μέλος διαφόρων τζαζ, ροκ και εναλλακτικών μουσικών σχημάτων με σημαντικότερα τα εξής:
Onoufrios(1983-85), Jungle Fever(1992-93), Just Around(1993-95), Narkissos(2000-03), Drifting Clouds(2001-03).
Από το 1995 έως το 2000 υπήρξε μέλος του συγκροτήματος Διάφανα Κρίνα όπου έγραψε μουσική για τα άλμπουμ «Έγινε η απώλεια συνήθειά μας», «Κάτι σαράβαλες καρδιές».
Μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις σε όλη σχεδόν την Ελλάδα και την Κύπρο.
Έχει συνθέσει μουσική για θεατρικά έργα όπως, ενδεικτικά, το «Σκράτς» (1992) με τον Αλέξανδρο Λιακόπουλο και την Αθηνά Παππά, το «Μια ξεχωριστή μέρα» (1997) με την Άννα Βαγενά και το Γιώργο Νινιό και άλλα.
Έχει γράψει μουσική σε ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση καθώς και μουσική για διαφημίσεις του ραδιόφωνου και της τηλεόρασης.
Έχει ενορχηστρώσει έργα δικά του και επί παραγγελία.
Μεγάλο κομμάτι της δραστηριότητας του έχει επικεντρωθεί στη ψηφιακή τεχνολογία ως μέσο ενορχήστρωσης και παραγωγής μουσικών έργων.
Από το 2007 συνεργάζεται με τη ζωγράφο Αγγελική Κούρκουλου δημιουργώντας μαζί τη μουσικο-εικαστική ομάδα PanAngel8Arts, γράφοντας μουσική εμπνευσμένη από έργα της που παρουσιάζεται ζωντανά σε ειδικές βραδιές στις εκθέσεις της.
Επίσης παρουσιάζουν μαζί το πρωτοποριακό “LivePaint2LiveMusic” (ζωντανή ζωγραφική σε ζωντανή μουσική) που είναι βασισμένο στη δημιουργία ζωγραφικού έργου ζωντανά μπροστά στο κοινό εμπνευσμένο από τη μουσική που εκτελείται ταυτόχρονα ζωντανά από τον Παναγιώτη Μπερλή σόλο πιάνο ή μαζί με μεγαλύτερο μουσικό σχήμα κλασσικό ή μοντέρνο.
Τον Απρίλιο του 2009 κυκλοφορεί από την ΕΜΣΕ το πρώτο προσωπικό του CD με τίτλο «Χορός των Αγγέλων» που είναι μουσική σε ύφος μπαρόκ για σύνολο εγχόρδων εμπνευσμένο από την εικαστική ενότητα «Fuga για έναν άγγελο» της ζωγράφου Αγγελικής Κούρκουλου.
Τον Ιούνιο του 2009 ολοκληρώνει το έργο «ζωγραφιές με παπαρούνες» εμπνευσμένο από την εικαστική ενότητα της Αγγελικής Κούρκουλου «η ανέφελη αφήγηση μιας παπαρούνας» το οποίο συνοδεύει την έκθεσή της την ίδια περίοδο στην γκαλερί ARTVILLE στο Κολωνάκι. ।
Ο Βόλος κέρδισε τους δυο καλλιτέχνες, μιας και αποφάσισαν ο Παναγιώτης και η Αγγελική να εγκατασταθούν μόνιμα στην πόλη μας. Εύχομαι καλή διαμονή και κάθε επιτυχία στο έργο τους. Έχουμε να κερδίσουμε πολλά στο χώρο του πολιτισμού από την παρουσία τους.

Κυριακή 5 Ιουλίου 2009

Πολιτιστικές Διαδρομές στη Μακρινίτσα

Αγγελική Κούρκουλου

Αννίτα Ξάνθου

Γιώργος Καφενταράκης


Το 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εκπαιδευτικών των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που διεξήχθη στο Βόλο, στη Μακρινίτσα και στην Πορταριά, από 25 έως και 28 Ιουνίου 2009, αποτέλεσε την αφορμή, ώστε η Κοινότητα Μακρινίτσας και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας να οργανώσουν τις Πολιτιστικές Διαδρομές στη Μακρινίτσα προς τιμή των συνέδρων.
Στο Αρχοντικό Βατσαρέα Μαυράκη όπου λειτουργεί το ΚΠΕ, ο ζωγράφος Γιώργος Καφενταράκης στην αίθουσα Λέτσιου παρουσίασε το έργο του «Θύρες Πηλιορείτικων Εκκλησιών-Μαρτυρίες μιας Διαχρονικής Σχέσης». «Ανέσυρα αγαπημένους, εγκαταλειμμένους χώρους, απομεινάρια μιας συνεχούς, μακροχρόνιας φθοράς, κι αυτοί ανυψώθηκαν σε ξεθωριασμένους κοκκινωπούς αιθέρες. Κοίταξα μέσα από αποσυνθεμένες στιγμές των χρόνων της λήθης, να συγκροτούνται σε μαυρόασπρες εικόνες», σημειώνει ο καλλιτέχνης.
Η ζωγράφος Αγγελική Κούρκουλου στο παράσπιτο του αρχοντικού (Art café) παρουσίασε τη δική της δουλειά που είναι εμπνευσμένη από τη Μαγνησία, με τίτλο « Η ανέφελη αφήγηση μιας παπαρούνας». Η Αγγελική θα μας πει για το έργο της «Ζωγραφίζω σημαίνει γράφω τη ζωή με φως και σκιά. Το φως είναι τόσο σημαντικό όσο και η σκιά, γιατί το ένα αναδεικνύει το άλλο».
Στο Δημοτικό Σχολείο Μακρινίτσας, στην αίθουσα Ματσούκα οι μαυρόασπρες φωτογραφίες του Δημήτρη Λέτσιου πρόβαλαν οικείες εικόνες που συγκροτούν τη συλλογική μνήμη και καλούν τον κάθε επισκέπτη σε ένα ταξίδι αναζήτησης. Επίσης σε αίθουσα του δευτέρου ορόφου ζωγραφιές νηπίων με θέμα το δέντρο έδωσαν το δικό τους μήνυμα για τη σχέση που πρέπει να αναπτύσσει ο άνθρωπος με το φυσικό περιβάλλον.
Στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ιστορίας Πηλίου – Αρχοντικό Τοπάλη, στο ισόγειο, το Δημοτικό Τοπικό Μουσείο Μηλεών παρουσιάστηκε έκθεση σχετική με την προστασία του περιβάλλοντος. Εδώ και αρκετά χρόνια οι δράσεις του Μουσείου Μηλεών στοχεύουν όχι μόνο να φέρουν τα παιδιά κοντά σε μια ζωντανή παράδοση του τόπου μας, αλλά και να προβληματιστούν, να ευαισθητοποιηθούν και να ενεργούν προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης.
Στο Αρχοντικό Καραμαρλή η εικαστικός Αννίτα Ξάνθου παρουσίασε το δικό της έργο με στόχο απέναντι στον πανικό και τις δυσοίωνες προβλέψεις που επικρατούν να αντιπαρατεθεί η αγάπη. «Με την αγάπη μπορούμε να πορευτούμε, να αγαπήσουμε την πόλη, τον τόπο, την γειτονιά μας, το περιβάλλον. Πρέπει να έχουμε αγάπη για όλα και να δίνουμε σε όλους αγάπη για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις αντίξοες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε», μας λέει η Αννίτα Ξάνθου.
Το Σάββατο το βράδυ, μετά τις δέκα, η ποίηση, η μουσική και η γευσιγνωσία είχαν σειρά.
Στην αυλή του Αρχοντικού Βατσαρέα- Μαυράκη (ΚΠΕ) ο ποιητής εκ Πηλίου κατέθεσε τους στοχασμούς και τους προβληματισμούς του μέσα από τα ποιήματά του με το γενικό τίτλο « τα σωσίβια». Ενώ ο μουσικοσυνθέτης Παναγιώτης Μπερλής εμπνευσμένος από το ζωγραφικό έργο της Αγγελικής Κούρκουλου έπαιξε για πρώτη φορά, σε ζωντανή εκτέλεση, μέρος του έργου του.
Στο Αρχοντικό Καραμαρλή μια ξεχωριστή βραδιά περίμενε τους συνέδρους. Το εκλεκτό κρασί τους κάλεσε, να υψώσουνε τα ποτήρια τους, κάνοντας μια ευχή. Ευχή για τη γη, για το συνάνθρωπο, για ότι ο καθείς επιθυμούσε.

Παρασκευή 8 Μαΐου 2009

Τα Παλιά του Βόλου

Κομμάτι στη συλλογική μνήμη
Πεδίο στη βιωματική εκπαίδευση
Τα Παλιά του Βόλου, συνοικία της πόλης μας, συνδέεται με την ιστορική πορεία και την εξέλιξη του Βόλου, όπως μαρτυρεί και το όνομα. Σήμερα η περιοχή μπορεί να αποτελεί πεδίο συστηματικής επιστημονικής έρευνας που να αποσκοπεί στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας κοινωνιών και ατόμων, του τρόπου λειτουργίας του ίδιου μας του εαυτού.
Η κάθε περιοχή και ιδιαίτερα αυτή που εξετάζουμε έχει κύκλους ζωής, πολιτιστικές βιογραφίες. Τα Παλιά των παραδοσιακών επαγγελμάτων, η συνοικία όπου τα βιομηχανικά της κτίρια αλλάζουν χρήση, το κομμάτι της πόλης που τα βράδια γίνεται επίκεντρο της νυχτερινής διασκέδασης, δίνει στον κάθε επισκέπτη πολλά ερεθίσματα και μηνύματα, τα οποία πρέπει να αναγνωστούν, να αποκωδικοποιηθούν και να ερμηνευτούν.
Τα σπίτια, τα μαγαζιά, τα εργαστήρια, τα καφενεία, τα παλιά εργοστάσια δεν είναι αδρανή, έχουν υλικότητα, φυσική υπόσταση που εκτείνεται στο χωροχρόνο, δύναμη επιβίωσης, αποτελούν μέρος του παρελθόντος που μεταφέρεται στο παρόν. Μαζί τους αναπτύσσουμε μια ιδιαίτερη σχέση που έχει πολλές παραλλαγές και διαβαθμίσεις. Τα Παλιά του Βόλου γίνονται ένα από τα πολλά κομμάτια-τεκμήρια του πάζλ, που διαμορφώνει τη συλλογική μνήμη και την ταυτότητά μας.
Σαν το κουβάρι της μνήμης ξετυλίξω, θα σταθώ στις θύμησες των παιδικών μου χρόνων. Μεγάλωσα σε μια γειτονιά της συνοικίας των Αγίων Θεοδώρων. Το σπίτι που έμενα ήταν Αριστοτέλους με Καποδιστρίου γωνία. Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων φαινόταν τόσο κοντά σε ευθεία γραμμή, αλλά τελικά βρισκόταν στο κομμάτι εκείνο της πόλης, όπου ο Σιδηροδρομικός Σταθμός έμπαινε ως «φυσικός» φραγμός και άλλαζε την αίσθηση του κοντά, μακριά. Έτσι ελάχιστες φορές εκκλησιάστηκα στο ναό της ενορίας μου. Ήταν τελικά ο τοίχος του Σταθμού η αιτία αυτού του χωρισμού ή τα κοινωνικά στερεότυπα που καθόριζαν τις επιλογές της οικογένειάς μου; Μήπως τα Παλιά ήταν ένας «άλλος» μικρόκοσμος που δε συμβάδιζε με την αστική κουλτούρα;
Σήμερα ποια η θέση των Παλαιών στο κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι; Πολλαπλές οι απαντήσεις οι οποίες ορίζονται από το αντιληπτικό πλαίσιο και τα βιώματα του καθενός από εμάς καθώς και από τις πληροφορίες που παρέχουν άλλες πηγές, όπως φωτογραφίες, συνεντεύξεις, βιβλιογραφία.
Ο καθένας μπορεί να αναζητά και κάτι διαφορετικό. Για κάποιον ίσως μια πρόσκαιρη φυγή από την σύγχρονη πόλη του μπετόν και των μεγάλων όγκων. Για κάποιον άλλον μια νοσταλγική πορεία με το χθες. Για τον εκπαιδευτικό, η συνοικία αυτή κάλλιστα μπορεί να γίνει πεδίο μελέτης και αναφοράς, όπου η μάθηση στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή, στην ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων και τη βιωματική εμπειρία των μαθητών.
Πώς αλήθεια μπορεί να γίνει αυτό; Ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να βρει χίλιους δυο τρόπους, ώστε η προσέγγιση να είναι ελκυστική και κυρίως βιωματική.
Το πρώτο βήμα είναι να τεθούν γνωστικοί, αξιακοί και συναισθηματικοί στόχοι. Η επίσκεψη θα πρέπει να δώσει στους μαθητές την ευκαιρία να ανακαλύψουν νέα πράματα, να αποκτήσουν εμπειρίες, να ξεφύγουν από τη ρουτίνα της σχολικής πραγματικότητας, να έρθουν σε επαφή με το παρελθόν και το παρόν των Παλαιών.
Τρία είναι τα βασικά στάδια που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν μια παιδαγωγική επίσκεψη: α)προετοιμασία στην τάξη, β)εργασία-μελέτη κατά την επίσκεψη, γ)αξιολόγηση-ανατροφοδότηση μετά την επίσκεψη.
Ένα κείμενο, μια φωτογραφία μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο ερέθισμα. Όπως π. χ το κείμενο που ακολουθεί και βρίσκεται στο βιβλίο «Πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα, 4+1 ιστορίες, έκδοση του Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας.
-Στέφανε, Σοφία θα ‘ρθετε μαζί μου, να με βοηθήσετε;
-Πού θα πας μαμά;
-Στη Λαϊκή για ψώνια.
-Μα σήμερα είναι Σάββατο, η Λαϊκή στη γειτονιά μας γίνεται Τετάρτη, είπε η Σοφία.
-Παιδιά μου γίνεται και σε άλλα μέρη της πόλης μας. Θα πάμε στα Παλιά του Βόλου, δίπλα από το σταθμό των τρένων.
- Ωραία, δεν έχουμε ξαναπάει, απάντησε ο Στέφανος.
Μετά από λίγη ώρα η κυρία Ασπασία μαζί με τα δυο της παιδιά βρισκόταν να ψωνίζει στους πάγκους της Λαϊκής, φρούτα και λαχανικά. Μα τα μάτια του Στέφανου και της Σοφίας, ταξιδεύουν στους γύρω χώρους. Εδώ, το μέρος είναι πολύ διαφορετικό. Δεν υπάρχουν πολυκατοικίες. Από τη μια ο τοίχος του σιδηροδρομικού σταθμού και από την άλλη χαμηλά κτήρια, τα περισσότερα ταβέρνες.
-Να και μια εκκλησία, πως τη λένε μαμά; Ρωτάνε τα παιδιά.
- Άγιοι Θεόδωροι.
-Κι αυτό το μεγάλο κτήριο που δεν έχει ακόμα σκεπή; Ρωτά η Σοφία.
-Παλιά ήταν καπναποθήκη. Του Παπάντου την έλεγαν, σε λίγο καιρό εδώ θα είναι το Μουσείο της Πόλης μας.
-Να και τα Βίλατζ που πηγαίνουμε και βλέπουμε κινηματογραφικές ταινίες.
- Ναι, Στέφανε, μόνο που παλιά ήταν εργοστάσιο που έκανε το σιτάρι αλεύρι. Ήταν οι κυλινδρόμυλοι του Λούλη. Παιδιά, λέω να αφήσουμε τα ψώνια στο αμάξι και να κάνουμε μια βόλτα στους γύρω δρόμους. Τι λέτε; Ή μήπως είστε κουρασμένοι;
Άλλο που δεν ήθελαν ο Στέφανος και η Σοφία. Οι βόλτες με τα πόδια είναι το καλύτερό τους. Είναι όμως και μια καλή ευκαιρία για την κυρία Ασπασία, να μιλήσει στα παιδιά της για την ιστορία της περιοχής.
Παιδιά μου, να τα τείχη του Κάστρου του Βόλου. Είναι από τα χρόνια τα βυζαντινά. Σ’ αυτόν εδώ, το μικρό λόφο, έχουν βρει οι αρχαιολόγοι ευρήματα ακόμα και από τα νεολιθικά χρόνια, τότε δηλαδή που οι άνθρωποι έφτιαχναν τα εργαλεία τους από πέτρα και είχαν αντικείμενα πήλινα…
-Καλημέρα σας, ωραία σας τα λέει η μαμά σας, ακούστηκε μέσα από μια αυλή η φωνή ενός γέροντα. Και η φωνή συνέχισε «Ο κόσμος εδώ ήταν απλός, μπορεί να μην είχε πολλά λεφτά, αλλά τους έβλεπες όλους, ήταν με το χαμόγελο. Εδώ στα Παλιά υπήρχαν ταβέρνες. Πότε -πότε είχε και κλαρίνα. Ο κόσμος ερχόταν καθημερινές και γλεντούσε. Εδώ στα Παλιά είχαμε 13 κουρεία. Είχε και τα χάνια, δηλαδή ταβέρνες κάτω και πάνω δωμάτια που κοιμόνταν, κάτι σαν μικροί ξενώνες. Δηλαδή κοιτάξετε, όταν έρχονταν οι χωριάτες με τα ζώα δεν προλάβαιναν σε μια μέρα να ψωνίσουν, κάθονταν 1-2 βραδιές, έκαναν τα ψώνια τους και μετά φόρτωναν τις πραμάτειες τους στα ζώα και έφευγαν. Εγώ δεν τα πρόλαβα τα χάνια να λειτουργούν. Γύρω στο '50 με '52 σταμάτησαν. Σήμερα έχουν αλλάξει τα Παλιά. Να πάτε στου Τσαλαπάτα, είναι ένα ξεχωριστό μουσείο.»
Πήρε μεσημέρι, είναι ώρα να γυρίσουν πίσω στο σπίτι. Μια βόλτα δεν φτάνει για να γνωρίσεις καλά αυτή την παλιά γειτονιά της πόλης. Η κυρία Ασπασία υποσχέθηκε στα παιδιά της, πως θα ξαναρθούν στα Παλιά του Βόλου.
Για το πεδίο, δηλαδή την ώρα της επίσκεψης στη συνοικία των Παλαιών, καλό είναι να έχουν σχεδιαστεί φύλλα εργασίας σχετικά με τη φυσιογνωμία της περιοχής (δομημένο περιβάλλον- ελεύθεροι χώροι-σύγκριση με άλλες συνοικίες του Βόλου). Επίσης μπορούν να ετοιμαστούν από τους μαθητές ερωτηματολόγια, ώστε να κάνουν συνεντεύξεις με κατοίκους.
Μετά την επίσκεψη, στην τάξη, παρουσιάζεται η δουλειά που έγινε κατά την επίσκεψη, εξάγονται συμπεράσματα, γίνονται προτάσεις.
Τα Παλιά του Βόλου δίνουν ερεθίσματα πολλά, πρόκληση και πρόσκληση στον εκπαιδευτικό να τα χρησιμοποιήσει στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση παιδαγωγικών περιπάτων και διαθεματικών σχεδίων εργασίας.

Κυριακή 12 Απριλίου 2009

Αστικό πράσινο, η ανάσα της πόλης

H φυσιογνωμία των λαών και των κοινωνιών πλάθεται, εκτός των άλλων, και μέσα από τον διάλογό τους με τον φυσικό χώρο που τους περιβάλλει.
Αλήθεια ποιος είναι ο διάλογος της πόλης μας με το πράσινο; Ποια η δική μας σχέση με αυτό; Ο Βόλος είναι αυτός που αποτυπώνεται μέσα από το φωτογραφικό φακό του Μιχάλη Πόρναλη ή οι αισθήσεις μας δέχονται από την σύγχρονη πόλη ερεθίσματα πρωτοφανή και πέραν των ορίων μεγέθους και διάρκειας;
Αντί για χώμα βλέπουμε άσφαλτο και πλακόστρωτο, αντί για δένδρα κτίρια και καλώδια, μορφές περίεργες, που τις δημιούργησαν εκ του μη όντος, άνθρωποι για άλλους σκοπούς.
Μία βόλτα αρκεί για να εντοπίσουμε τη σχέση που έχουμε αναπτύξει με το αστικό πράσινο. Στην οδό Δημητριάδος τα πεζοδρόμια ενώ εδώ και αρκετά χρόνια έχουν αποκτήσει μεγαλύτερο πλάτος, φιλοξενούν ζαρντινιέρες με τούγιες αντί για δέντρα. Στην Ιάσωνος στα σημεία που υπήρχαν δέντρα και ξεράθηκαν, αντί να φυτευτούν νέα, μπήκαν πλάκες. Στην Κ. Καρτάλη όπου τα δέντρα αυτή την εποχή φέρνουν το μήνυμα της Άνοιξης ασφυκτιούν από το τσιμέντο των πεζοδρομίων. Η οδός Φερών στα Παλιά απέκτησε πρόσφατα από την πλευρά του Σιδηροδρομικού Σταθμού καλαίσθητα πεζοδρόμια, όπου η πρόβλεψη για φύτευση δέντρων απουσιάζει, ίσως γιατί είναι «καλύτερα» να λειτουργούν ως πάρκιν αυτοκινήτων. Το πάρκο Αναύρου, παρά τις διαμαρτυρίες κατοίκων και Περιβαλλοντικών Οργανώσεων απέκτησε πισίνα για χάρη του Ξενία. Μια απόφαση που υπαγορεύεται από ξενόφερτα στερεότυπα και όχι από τις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Τα δέντρα καρατομούνται αντί να κλαδεύονται ή οι κορμοί τους φιλοξενούν ταμπέλες και διαφημίσεις.
Τελικά ως πόλη χορτάσαμε στις μανόλιες και μπορούμε να «υπερηφανευόμαστε» για τα σιδερένια δέντρα που στολίζονται για ένα μήνα το χρόνο αλλά παραμένουν γυμνά τους υπόλοιπους. Το αντέχουμε, να βλέπουμε τέτοιες εικόνες γύρω μας; Μήπως και η ευθύνη πέρα από τις Δημοτικές Αρχές ανήκει και σε μας; Τι πράττουμε;
Για να πράξουμε πρώτα πρέπει να γνωρίσουμε. Μια ώρα επαφής με τη φύση βελτιώνει κατά 20% κατά μέσο όρο την απόδοση της μνήμης και της προσοχής. Ακόμα κι αν κάνει κρύο έξω, μια βόλτα στο πάρκο βελτιώνει τη μνήμη και την ικανότητα προσοχής του ανθρώπου, σύμφωνα με νέα έρευνα ψυχολόγων και νευροεπιστημόνων του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.
Οι πράσινες γωνιές της πόλης γίνονται χώροι αναψυχής, χαλάρωσης και κοινωνικής συναναστροφής, διατηρούν τη βιοποικιλότητα. Ακόμα βελτιώνουν το κλίμα και αυτό επιτυγχάνεται με την επίδραση που έχουν τα φυτά στη μετρίαση της θερμοκρασίας, στην εξισορρόπηση της υγρασίας στη βελτίωση του φωτεινού καθεστώτος, στη δέσμευση της σκόνης και των αέριων ρύπων, στη ρύθμιση της κυκλοφορίας του αέρα. Τα δέντρα όπως και όλα τα φυτά μέσω της φωτοσύνθεσης που επιτελούν δεσμεύουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και παράγουν αντίστοιχα μεγάλες ποσότητες οξυγόνου. Με τον τρόπο αυτό αντισταθμίζουν το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνουν οι άνθρωποι στο περιβάλλον. Ένα ώριμο δέντρο μπορεί να απορροφήσει από 2 έως και 40 κιλά CO2 το χρόνο ανάλογα με το είδος και ταυτόχρονα να απελευθερώσει το οξυγόνο που χρειάζονται τέσσερις άνθρωποι για να ζήσουν. Επίσης μειώνουν τους θορύβους προσφέρουν εμπειρίες (μυρωδιές, χρώματα, αλλαγή εποχών).
Για μια ανθρώπινη πόλη πρέπει, το 30% περίπου της πόλης να προορίζεται για χώρους πρασίνου. Οι χώροι αυτοί να είναι επίκαιρα τοποθετημένοι. Τα πεζοδρόμια να επιτρέπουν τη φύτευση μεγάλων δένδρων. Στο σχεδιασμό των κοινόχρηστων χώρων της πόλης να συμμετέχουν ειδικοί. Όχι περαιτέρω μείωση της επιφάνειας του πρασίνου, με δήθεν αξιοποιήσεις του χώρου. Αύξηση του όγκου του πρασίνου στις υπάρχουσες επιφάνειες με εγκατάσταση μεγάλων φυτών και δένδρων. Διαπλάτυνση των πεζοδρομίων όπου μπορεί να γίνει για εγκατάσταση μεγάλων δένδρων και όχι ζαρντινιέρων.
Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας πήρε μία πρωτοβουλία, που έχει ως σκοπό οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές, οι γονείς αλλά και όλοι οι πολίτες να γνωρίσουν τη σημασία του αστικού πράσινου, να ευαισθητοποιηθούν στην προστασία του και να συμμετέχουν σε δράσεις που αποβλέπουν στην αύξησή του.
Αρωγοί σ’ αυτή την προσπάθεια είναι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας, ο Δήμος Ν. Ιωνίας, η ΕΚΠΟΛ, το ΚΕΤΕΑΘ και οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Συμμετέχουν 35 σχολεία του Νομού.
Οι δράσεις που έγιναν μέχρι σήμερα είναι η έκδοση ενημερωτικής αφίσας με τη χορηγία της ΕΚΠΟΛ, η πραγματοποίηση ημερίδας στις 7 Απριλίου με θέμα «αστικό πράσινο, η ανάσα της πόλης…σιωπηλή πηγή ζωής», στην Αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Ν. Ιωνίας και η δημιουργία της ιστοσελίδας http://gerasimostsibloulis.blogspot.com Περιβάλλον & Πολιτισμός- συνδεόμαστε ηλεκτρονικά, πράττουμε συλλογικά, όπου οι Εκπαιδευτικοί θα μπορούν να αναρτούν τις δράσεις των Σχολείων τους, που σχετίζονται με την εκστρατεία της αύξησης του αστικού πράσινου, καθώς και τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τις προτάσεις τους για το περιβάλλον.
Προβλέπονται δεντροφυτεύσεις στις αυλές των σχολείων με δέντρα και θάμνους που θα αγοραστούν με χρήματα που συγκεντρώνονται από τους μαθητές.
Στον περιβάλλοντα χώρο του Πανθεσσαλικού προβλέπεται η δημιουργία ελαιώνα που θα προκύψει μέσα από την προσφορά μιας ελιάς από κάθε σχολείο. Επανερχόμαστε σε παλαιότερη πρόταση του τέως Νομάρχη κ. Πρίντζου, στο χώρο του Πανθεσσαλικού να φιλοξενηθεί μόνιμα η έκθεση «Ελαίας εγκώμιον», την οποία είχε επιμεληθεί η Ακαδημία Αθηνών και είχε φιλοξενηθεί στο χώρο, το 2004 με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο ελαιώνας μαζί με την έκθεση μπορούν να λειτουργήσουν ως ένας χώρος πολιτισμού και εκπαίδευσης.
Ειδικότερα την Τρίτη 28 Απριλίου 2009 θα γίνει δεντροφύτευση από Γυμνάσια, Λύκεια και Σχολεία Ειδική Αγωγής της Β/θμιας στο χώρο του Πανθεσσαλικού. Η ίδια δράση θα επαναληφθεί την Πέμπτη 14 Μαΐου με Δημοτικά Σχολεία, ενώ τη Δευτέρα 25 Μαΐου θα γιορταστεί η Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων (24 Μαΐου) με Νηπιαγωγεία, στον ίδιο χώρο.
Σημείωση: Η παραπάνω ανάρτηση δημοσιεύτηκε στο κυριακάτικο φύλλο (१२-4-2009) της εφημερίδας "Νέος Τύπος" της Μαγνησίας

Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2009

Εκστρατεία για την αύξηση του αστικού πράσινου

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος του Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας «Το δέντρο της ζωής σε 4 εποχές» προτείνεται κυρίως στα σχολεία του πολεοδομικού συγκροτήματος Βόλου και Ν. Ιωνίας να συμμετάσχουν στην εκστρατεία για την αύξηση του αστικού πράσινου.
Κάθε σχολείο συγκεντρώνει χρήματα (σε έναν κουμπαρά) για την αγορά δέντρων που θα φυτευτούν στην αυλή του Σχολείου.
Προσφέρει μία ελιά για να φυτευτεί στο χώρο του άλσους του Πανθεσσαλικού Σταδίου. Με την ευκαιρία των Μεσογειακών Αγώνων να σχηματιστεί ένας μικρός ελαιώνας, ο οποίος θα είναι προσφορά των μαθητών-των αυριανών ενεργών πολιτών της πόλης.
Άλλες δραστηριότητες που θα προταθούν από τους συμμετέχοντες.
Η εκστρατεία προτείνεται να γίνει με τη συμμετοχή των Διευθύνσεων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Μαγνησίας, της ΝΑΜ, των Δήμων Βόλου και Ν. Ιωνίας, των τοπικών Μ.Μ.Ε. και άλλων φορέων.


H φυσιογνωμία των λαών και των κοινωνιών πλάθεται, εκτός των άλλων, και μέσα από τον διάλογό τους με τον φυσικό χώρο που τους περιβάλλει.
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ
ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΕΜΑΣ
Μια ώρα επαφής με τη φύση βελτιώνει κατά 20% κατά μέσο όρο την απόδοση της μνήμης και της προσοχής. Ακόμα κι αν κάνει κρύο έξω, μια βόλτα στο πάρκο βελτιώνει τη μνήμη και την ικανότητα προσοχής του ανθρώπου, σύμφωνα με νέα έρευνα ψυχολόγων και νευροεπιστημόνων του πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.
Οι πράσινες γωνιές της πόλης:
• Βελτιώνουν το κλίμα
• Μειώνουν τους θορύβους
• Προσφέρουν εμπειρίες (μυρωδιές, χρώματα, αλλαγή εποχών)
•Γίνονται χώροι αναψυχής, χαλάρωσης και κοινωνικής συναναστροφής
• Διατηρούν τη βιοποικιλότητα
«Οι κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου είναι η ανάσα της πόλης. Είναι μια σιωπηλή πηγή ζωής».
WWF Ελλάς
Φυτεύοντας ένα δέντρο, συμμετέχουμε στην καταπολέμηση του φαινόμενου του θερμοκηπίου και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Γιατί ένα δέντρο μέσου ύψους κατά τη διάρκεια ενός χρόνου απορροφά 12 κιλά διοξειδίου του άνθρακα και απελευθερώνει το οξυγόνο που είναι απαραίτητο για μια οικογένεια τεσσάρων ανθρώπων σε ένα χρόνο.

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

Η ηλικία ως σύνορο στην καθημερινότητά μου


«Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους σκέψεων και θεωρήσεων: είναι γνώριμο αλλά ταυτόχρονα και ξένο, είναι «φυσικά δοσμένο» και ταυτόχρονα προσλαμβάνεται μόνο με συνάρτηση με πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα. Είναι άρρηκτα δεμένο με το νου, αλλά ταυτόχρονα η υλικότητά του συχνά αντιπαρατίθεται με τις πνευματικές δραστηριότητες. Νομίζουμε ότι μας ανήκει, αλλά ξέρουμε ότι ελέγχεται και ρυθμίζεται από μια πληθώρα επιστημονικών λόγων, ειδικοτήτων, πρακτικών και τεχνολογικών εφαρμογών. Το νιώθουμε ως ολότητα, αλλά βλέπουμε την ολότητα του να θρυμματίζεται σε διακριτά μέρη και μεμονωμένες λειτουργίες. Φροντίζουμε για τη διατήρηση ενός νεανικού, σφριγηλού και σεξουαλικά επιθυμητού σώματος, αλλά μας κατακλύζει η αγωνία και ο φόβος για τη φθορά…». Ένας φόβος που συνδυάζεται με την ηλικία.
Αλήθεια τούτη την ώρα έρχονται στη μνήμη μου τα λόγια της μακαρίτισσας της μάνας μου που συχνά έλεγε «πώς πέρασε ο χρόνος, σαν χθες ήμουν…», μα και οι συνήθειες στο ντύσιμό της όπου στα 80 της τολμούσε και φορούσε ρούχα πολύχρωμα. Ρούχα που πολλές φορές της επισήμανα πως δεν ήταν για την ηλικία της. Της έβαζα ένα σύνορο στις επιλογές της, μα εκείνη το προσπερνούσε, το αγνοούσε, πήγαινε κόντρα σ’ αυτό που θεωρούταν αυτονόητο για τους συνομήλικους της.
Σήμερα εγώ στα 45 αναγνωρίζω πως το ντύσιμο είναι μια μορφή επικοινωνίας. Είναι ένα σύνορο μεταξύ του εσωτερικού μας κόσμου και του εξωτερικού, του κοινωνικού περίγυρου. Ανήκει σε εμάς, είναι κομμάτι μας, αφού το επιλέγουμε και το φέρουμε πάνω μας, δημιουργούμε μία ταυτότητα και ταυτόχρονα είναι κάτι που βρίσκεται ήδη έξω από εμάς. Μπορούμε να πούμε ότι με αυτά που φοράμε έχουμε μια πολύ προσωπική συνομιλία με τον κόσμο, έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε. Είναι αξιοθαύμαστο το πώς το ντύσιμο μπορεί να είναι ταυτόχρονα ένα παραβάν που μας κρύβει και μια οθόνη που μας προβάλλει. Το επιλέγουμε όμως συνήθως κάτω από τις επιταγές της μόδας που καθορίζονται από το φύλλο και την ηλικία. Επομένως η ηλικία και το φύλο βάζουν όρια. Όρια που πολλές φορές θέλεις να παραβλέψεις άλλα υπάρχουν οι δικοί σου άνθρωποι για να σου το θυμίσουν, «μπαμπά δεν είναι για σένα αυτό το παντελόνι, αυτό το φορούν εικοσάρηδες» και έτσι υποχωρείς και αγοράζεις αυτό που «ταιριάζει» στην ηλικία σου. «…η εξωτερική εμφάνιση συμβολίζει την προσωπική τάξη ή αταξία, την εσωτερική ηρεμία, την ικανότητα για έλεγχο και πειθαρχία του εαυτού». Τι όμως θα θεωρήσουμε αταξία και μη πειθαρχία του εαυτού; Μήπως το ντύσιμο που δε συμβαδίζει με την ηλικία και το φύλο;
Κοιτάζοντας τη δράση των υποκειμένων στην καθημερινή τους ζωή, ιδίως αυτή που αφορά την κατανάλωση διακρίνεται ένας καταμερισμός σύμφωνα με το φύλο αλλά και με την ηλικία. Μέσα από τις αποφάσεις που παίρνουν για το τι αρμόζει ή δεν αρμόζει να αγοραστεί, πότε, για ποια χρήση και για ποιον, ορίζονται διαχωριστικές γραμμές, σύνορα και συγκροτούνται ταυτότητες και σχέσεις. Πρόκειται για ένα έμφυλο δίπολο όπου ο άντρας φτιάχνει, παράγει και συμβάλλει στην αύξηση του κεφαλαίου πραγματικού ή συμβολικού του νοικοκυριού και η γυναίκα καταναλώνει, ξοδεύει, τρώει. Όλως αντιθέτως η ρήση «χωρίς τη γυναίκα σπιτικό δε γίνεται», θέλει τις γυναίκες να βρίσκουν την καταξίωσή τους μέσα από την τιθάσευση της «φύσης» τους, δηλαδή της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς.
Σήμερα η ιδεολογία της κατανάλωσης θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε πως έχουμε μπει σε μια καινούρια εποχή, και ότι μια αποφασιστική ανθρώπινη επανάσταση χωρίζει την οδυνηρή και ηρωική εποχή της παραγωγής από την ευφορική εποχή της κατανάλωσης. Το «αγοράστε τώρα και πληρώστε αργότερα», ήρθε να αντικαταστήσει τα πουριτανικά θέματα της εργασίας, της αποταμίευσης, της κληρονομιάς. Αλλά αυτό φαινομενικά αποτελεί μια ανθρώπινη επανάσταση. Στην πραγματικότητα το άτομο υπηρετεί το βιομηχανικό σύστημα καταναλώνοντας τα προϊόντα του. Το σύστημα έχει ανάγκη τους ανθρώπους ως εργαζόμενους (μισθωτή εργασία), ως οικονόμους (φόροι, δάνεια), αλλά ολοένα και περισσότερο ως καταναλωτές.
Τα στιλ κατανάλωσης συχνά παίζουν μεγαλύτερο ρόλο για να προσδιοριστούν οι ταυτότητες και η συνείδηση των ανθρώπων παρά η θέση τους στο παραγωγικό σύστημα. Η εικόνα μας εξαρτάται το τι φοράμε, το τι καταναλώνουμε.
Στον πολιτισμό της καθημερινής ζωής τα εμπορικά κέντρα και οι εμπορικοί οδοί μετατρέπονται σε πεδία μιας τερπνής απόδρασης από τη συνηθισμένη συνείδηση της πραγματικότητας στο πλαίσιο μιας συλλογικότητας. Shopping therapy. Οι εικόνες προσωπικοτήτων, ως πρότυπα που έχουν συνδεθεί με προϊόντα, χρησιμεύουν για να μας πείσουν, πως αγοράζοντας αυτά τα αγαθά, ταυτόχρονα συμμετέχουμε σε μια κοινή εμπειρία ενός πιο δυναμικού και αισθησιακού κόσμου. Τα πρότυπα διατάσσονται σε αρσενικό και θηλυκό. Παρότι προβάλλονται εικόνες-διαφημίσεις όπου ο άντρας καταπιάνεται με το μαγείρεμα ή την καθαριότητα του σπιτιού, θεωρώ πως συνεχίζεται η αναπαραγωγή παλαιών στερεοτύπων ανάμεσα στα δύο φύλα.
Το αρσενικό πρότυπο είναι το πρότυπο της απαίτησης και της επιλογής. Όλη η αρσενική διαφήμιση επιμένει στις στρατιωτικές και πουριτανικές αρχές της αδιαλλαξίας, της αποφασιστικότητας και της αρετής. Ο σύγχρονος άντρας ποιότητας είναι απαιτητικός και δεν επιτρέπει στον εαυτό του καμιά αδυναμία. Φροντίζει την εμφάνιση του και ξοδεύει περισσότερα από τη γυναίκα μιας και δε διαπραγματεύεται τις τιμές.
Το θηλυκό πρότυπο επιβάλλει στη γυναίκα να αρέσει στον εαυτό της. Απαιτούνται η αυταρέσκεια και η ναρκισσιστική φροντίδα. Κατά βάθος εξακολουθούμε να καλούμε τους άντρες να παίξουν το στρατιώτη και τις γυναίκες να παίξουν με τον εαυτό τους σαν με τις κούκλες. Η γυναίκα πασχίζει να ικανοποιηθεί μόνο και μόνο για να εισέλθει καλύτερα ως διεκδικούμενο αντικείμενο στον αρσενικό ανταγωνισμό, να αρέσει στον εαυτό της, για να αρέσει και στους άλλους. Το επάγγελμα της «γλάστρας» γυναίκας σε τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλης τηλεθέασης επιβεβαιώνει την παραπάνω θέση πως η γυναίκα χρησιμοποιείται ως καταναλωτικό αντικείμενο.
Ο σύγχρονος άντρας, τον βλέπουμε παντού στις διαφημίσεις, καλείται κι αυτός να αρέσει στον εαυτό του. Η χρησιμοποίηση εκ μέρους του καλλυντικών ή το βάψιμο των μαλλιών παύουν να είναι ταμπού. Το σκουλαρίκι βρίσκει όλο και περισσότερους οπαδούς.
Η κατανάλωση φυσικά θέλει καταναλωτές ανεξάρτητα από το φύλο. Η ύπαρξη unisex ρούχων το επιβεβαιώνει. Παρόλα αυτά θεωρώ πως η κατανάλωση αναπαράγει έμφυλα πρότυπα και ίσως σε ορισμένα σημεία η δομική και ιεραρχική αντίθεση του αρσενικού και του θηλυκού να ενισχύεται.
Πέρα από το χώρο της ένδυσης, όπου η ηλικία γίνεται ένα σύνορο που καθορίζει τις επιλογές, βλέπω πως και ορισμένοι χώροι διασκέδασης ή κοινωνικής συνεύρεσης οριοθετούνται με γνώμονα την ηλικία. Ορισμένες π.χ καφετέριες της παραλίας του Βόλου συγκεντρώνουν νεανικό κενό, ώστε οι άνθρωποι της ηλικίας μου να νιώθουν «σαν τη μύγα μέσα στο γάλα», με αποτέλεσμα να αποφεύγουν τους χώρους αυτούς.
Θα πρέπει όμως να αναφέρω, πως πάντα υπάρχουν άτομα που προσπαθούν να περάσουν αυτά τα σύνορα που δημιουργούνται είτε από το φύλο είτε από την ηλικία. Ασφαλώς δεν μπορώ να γνωρίζω πως τους αντιμετωπίζουν οι μη συνομήλικοί τους. Εδώ ίσως μας βοηθήσουν οι σκέψεις συμφοιτήτριας μου που στο ερώτημα πώς κρίνει τα άτομα μεγάλης ηλικίας π.χ σαραντάρηδες να ντύνονται όπως στη δική της ηλικία, μας απάντησε: «Αν είναι όλο το live stile και έχει φυσικά τις ανάλογες αναλογίες (σωματικές) νομίζω πως δε θα με ενοχλούσε αισθητικά. Αν πάλι όμως ήταν μία κυρία που είχε τις αναλογίες της μαμάς μου, ναι, νομίζω ότι θα ήταν πολύ δύσκολο». Διακρίνουμε μία ταύτιση με τη θεώρηση «…ότι το ενδιαφέρον των κοινωνιών κατά την ύστερη νεωτερικότητα μετατίθεται από το εργαζόμενο σώμα στην εργασία προς ή για το σώμα, η μετάθεση αυτή αποβλέπει κυρίως στην κατάκτηση μιας εικόνας νεανικού, αδύνατου, γυμνασμένου σώματος χωρίς εμφανή σημάδια του χρόνου». Από μια ηλικία και μετά θέλουμε ο χρόνος να σταματήσει να μας γεμίζει ρυτίδες, να αφήνει τα σημάδια του, αρνούμαστε να γευτούμε τις χαρές της ηλικίας μας και «λιγουρευόμαστε» καμώματα νεανικά.
Θα συνεχίσω με τα προσωπικά μου βιώματα στο χώρο του Πανεπιστημίου. Όταν εισήχθηκα στη σχολή δυο με τρεις ήμασταν που ηλικιακά ξεχωρίζαμε από τους υπόλοιπους φοιτητές. Την πρώτη ημέρα θεωρήθηκα από κάποιους ως διδάσκων. Σαν έμαθαν, πως ήμουν κι εγώ φοιτητής, στην αρχή παραξενεύτηκαν. Όταν πληροφορήθηκαν πως ήμουν δάσκαλος και ερχόμουν για δεύτερο πτυχίο η απορία τους μετατράπηκε σε έναν θαυμασμό. Όλο αυτό το διάστημα διακρίνω μία αποδοχή, αλλά και μία σχέση σεβασμού. Ορισμένοι συμφοιτητές μου, ιδίως κορίτσια με προσφωνούν με το «κύριε…». Θεωρώ πως η ηλικία λειτουργεί ως ένα σύνορο σ’ αυτές τις σχέσεις. Η ανθρώπινη ύπαρξη αν και είναι μια συλλογική ύπαρξη στη θέα του άλλου αναδιπλώνεται στον εαυτό της. Νιώθει να κινδυνεύει η οντότητά της στο συναπάντημα με το διαφορετικό. Και οι φοιτητές μεγάλης ηλικίας είναι το διαφορετικό, είναι το έξω από τον κανόνα. Ίσως να θεωρούνται πρόσωπα που τυγχάνουν ιδιαίτερης μεταχείρισης.
Σε σχετικό ερώτημα προς συμφοιτήτριά μου πώς βλέπει τους συμφοιτητές της που έχουν την ίδια ηλικία με τους γονείς της απάντησε: « Με τις κυρίες δεν μπορώ να πω πως έχω ιδιαίτερες σχέσεις. Ίσως γίνεται ταύτιση και τώρα με τη μαμά (αυστηρή μαμά) που μεν έχουμε καλές σχέσεις και με τους κυρίους, αν και συνεχίζω να τους φωνάζω κυρίους και όχι με τα μικρά σας, κι αυτό μπαίνει στα σύνορα, ε, νομίζω ότι έχουμε καλύτερη σχέση. Και σημειώσεις ανταλλάσουμε και στους διαδρόμους μιλάμε και γίνονται αστεία μεταξύ μας. Νομίζω ότι είναι καλά, βέβαια υπάρχει ανταγωνιστικότητα, δεν μπορώ να πω το αντίθετο, γιατί όταν εσείς έχετε περισσότερα χρόνια, ε ζωής, περισσότεροι είναι στο δεύτερο πτυχίο, έχετε μεγαλύτερη πείρα. Είστε τα πρότυπά μας, αυτό μην το πάρετε πάνω σας.» Και στο ερώτημα πως θεωρεί τη σχέση με αυτά τα πρόσωπα, συνέχισε: «Μερικές φορές πιο ουσιαστική από τα άτομα της ηλικία μου».
Η συζήτηση συνεχίστηκε με το ερώτημα αν βλέπει διαφορές στα άτομα της αυτής ηλικίας λόγο του φύλου «πιστεύω ότι οι συμφοιτήτριες που είναι στην ηλικία της μαμά μου έχουν και περισσότερες δουλειές. Δεν πολυέρχονται στη σχολή, τρέχουν για τα παιδιά τους , δεν είναι γενικά και πολύ…ενώ εσείς είστε πιο…
Μέσα από τα παραπάνω λεγόμενα – σκέψεις της συμφοιτήτριας μου, φαίνεται πως η ηλικία και το φύλο δημιουργούν σύνορα. Τα προσωπικά της βιώματα και οι σχέσεις με τους γονείς καθορίζουν και την οπτική της απέναντι στους συμφοιτητές της που είναι συνομήλικοι με τους γονείς της. Υπάρχει μία αντίφαση στη σχέση-επικοινωνία, από τη μια είναι πρόσωπα ανταγωνιστικά και από την άλλη γίνονται πρότυπα. Πάντως τα στερεότυπα του πατέρα που έχει ελεύθερο χρόνο και της μητέρας που τρέχει για τα παιδιά έχουν περάσει στη θεώρησή της. Αγνοεί πως και πολλοί μπαμπάδες έχουν το ρόλο του «ταξιτζή» για να μεταφέρουν τα παιδιά τους στις διάφορες δραστηριότητές τους.
Θα πρέπει να κατανοήσουμε πως περάσαμε από την ομοιογενή παραδοσιακή κοινωνία με τις κοινές αξίες και τους σταθερούς ρόλους, σε μια σύγχρονη κοινωνία όπου το άτομο καλείται να συμμετέχει σε διαφορετικές ομάδες με ασυμβατότητα ρόλων.
Συνοψίζοντας, θεωρώ πώς η ηλικία γίνεται ένα σύνορο στην καθημερινότητά μου. Σύνορο που καθορίζει τις επιλογές μου στο ντύσιμο, τη διασκέδαση, την κοινωνική συναναστροφή, τον τρόπο του «φέρεσθαι» . Δε μπορεί όμως να θεωρηθεί όμως ως ένας ανεξάρτητος παράγοντας, συνδυάζεται και με το φύλο καθώς και με την κουλτούρα. Τα σύνορα όμως υπάρχουν για να τα παραβιάζουμε, να διαγράφουμε παλιά κάθε φορά που νέα σύνορα σχηματίζονται στην καθημερινότητά μας. Σύνορα που όμως μπορεί να πέφτουν μπροστά σ’ ένα τραπέζι, όπου υψώνονται ποτήρια για να ακουστούν προπόσεις και ευχές…

Βιβλιογραφία
· Ρ. Καυταντζόγλου & Μ. Πετρονώτη, Όρια και Περιθώρια Εντάξεις και Αποκλεισμοί, ΕΚΕ, Αθήνα 2000
· Δ. Μακρυνιώτη, Τα Όρια του Σώματος, νήσος, Αθήνα 2004
· S. Hall, D. Held & A. McGrew, Η νεωτερικότητα σήμερα, Σαββάλας

Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2009

"Μπροστά στον καθρέφτη"-βιβλιοπαρουσίαση


«Μπροστά στον καθρέφτη», είναι ένα βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Έτος 1ης έκδοσης το 2004. Συγγραφέας του βιβλίου είναι η Μίνα Μαχαιροπούλου, η οποία γεννήθηκε στην Κομοτηνή, τελείωσε το Πάντειο Πανεπιστήμιο, υπήρξε υπεύθυνη της δημοσιογραφικής ζώνης στην ΕΡΑ Κομοτηνής και σήμερα είναι σύμβουλος σε θέματα πολιτισμού της Υπερνομαρχίας Ροδόπης–Έβρου. Έχει συγγράψει κείμενα για το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης και από το 2003 συμμετέχει ως εμψυχώτρια στο Πρόγραμμα εμψύχωσης σε έφηβους μουσουλμάνους της Θράκης.
Ο τίτλος του βιβλίου προϊδεάζει τον αναγνώστη πως πρόκειται για ένα λογοτεχνικό κείμενο. Ο υπότιτλος όμως «μαρτυρίες» καταδεικνύει πως τα γραφόμενα είναι και λεγόμενα, καταγεγραμμένες μαρτυρίες.
«Μια συζήτηση με νέους της μειονότητας της Θράκης. Μια συντροφιά σε μια προσπάθεια γνωριμίας και ταυτόχρονα υπέρβασης, καθώς όλοι τους έσπασαν ένα ισχυρότατο ταμπού, τον αόρατο κλοιό της απομόνωσης. Όνειρό τους η δημιουργική συνύπαρξη και σύμπραξη χριστιανών και μουσουλμάνων. Χωρίς εμμονές, χωρίς αναμάσημα στερεοτύπων, χωρίς να παρασύρονται από τον πειρασμό της παραίτησης, της εμπάθειας,της απελπισίας ή της παθητικότητας, βρίσκουν την ευτυχία στο μωσαϊκό του πολυπολιτισμού της Θράκης. Πρόθεση της συγγραφέως η έμφαση στον άνθρωπο. Μέσα από τις βιωματικές ιστορίες και την προσωπική κατάθεση και στάση ζωής του καθενός, μέσα από τις διαφωνίες ή τις συμφωνίες που συνεπάγεται η ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας του καθενός, χτίζεται ένα ξεχωριστό όνειρο.»
Η εισαγωγή του βιβλίου που είναι γραμμένη από το Νικήτα Λιοναράκη δίνει από τις πρώτες κιόλας σειρές ποιο είναι το περιεχόμενο του βιβλίου. Σας μεταφέρω κάποια αποσπάσματα «Καλό το κόλπο της Μίνας, σκέφτηκα, καθώς διάβαζα το κείμενο! Χωρίς να το γράφει η ίδια, πέτυχε να βγάλει αυτό που ήθελε…..όταν το έδωσα σ’ ένα φίλο να το δει, πονηρεύτηκε κι αυτός. «Την πάτησε η Μίνα», μου είπε . «Αντί να βρει κάποιους εκφραστικούς νέους της μειονότητας, βρήκε την πρωτοπορία της. Είναι οι νέοι της Θράκης σαν αυτούς;» «Φυσικά» του απάντησα ως γνώστης. Στην πραγματικότητα η Μίνα δεν έκανε λάθος. Και η ιδέα της να δώσει το λόγο στην ίδια τη νεολαία της περιοχής αποδείχτηκε λαμπρή».
Μια ομάδα λοιπόν νέων της Τουρκικής μειονότητας γίνονται οι πρωταγωνιστές του βιβλίου.
Χαλήλ Μουσταφά: γεννήθηκε στην Κομοτηνή το1977. Σπούδασε νομικά στη Σμύρνη και μαζί με το Θανάση Γκαιφυλλια ίδρυσαν το 1996 το μουσικό σχήμα Αλάβαστρο.
Ντιλέκ Χαμπίμπ: γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1968. Πολύ μικρή έφυγε στη Γερμανία και επέστρεψε στην τρίτη δημοτικού. Έχει σπουδάσει κοινωνιολογία, εργάστηκε ως μεταφράστρια, ως δημοσιογράφος και σήμερα είναι αποσπασμένη στη Διευρυμένη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης–Έβρου.
Σαμη Καραμπουγιουκόγλου: γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1970. Σπούδασε στη Γυμναστική Ακαδημία της Άγκυρας. Από το 1997 εργάζεται στην ΕΡΑ Κομοτηνής και παρουσιάζει δικές του εκπομπές πολιτικού και πολιτιστικού περιεχομένου.
Τζεβδετ Ιμπραήμ: γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1970. Εργάστηκε ως ξυλουργός, ως ζαχαροπλάστης και σε βουλκανιζατέρ. Το 1996 άνοιξε το καφέ Αλάβαστρο, σημείο αναφοράς νέων χριστιανών και μουσουλμάνων με προοδευτικό πνεύμα. Σήμερα είναι ιδιοκτήτης του καφέ μπαρ Ονείρια.
Ντινταρ Μεχμέτ: γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1969. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. Από το 1994 δουλεύει σε ξενόγλωσσο φροντιστήριο της Κομοτηνής και παράλληλα παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα ελληνικής, αγγλικής και τούρκικης γλώσσας.
Ιλκεμ Ιμπραήμογλου: γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1977. Σπούδασε μετάφραση στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Ζει και εργάζεται στο Λονδίνο ως μεταφράστρια κινηματογραφικών ταινιών. Επισκέπτεται τακτικά την Ξάνθη.
Σ’ ένα τόπο όπου ο ήχος της καμπάνας συναντά την φωνή του ιμάμη, ο μαύρος φερετζές το μοντέρνο δυτικό ντύσιμο, η ιδιαίτερη κληρονομιά το δυτικό τρόπο ζωής , η αθεΐα την βαθιά πίστη, συναντήθηκαν η συγγραφέας και τα πρόσωπα που προαναφέρθηκαν για μια κουβέντα, μια συζήτηση, μια συνέντευξη που δεν υπαγορεύονταν από κάποιο περιοδικό η εφημερίδα. Ήταν ένας διάλογος σε μια προσπάθεια γνωριμίας.
Τα θέματα που έφεραν στη συζήτηση και αποτελούν το σκελετό του βιβλίου είναι:
§ Πως ορίζεται η ταυτότητα
§ Ο ελεύθερος χρόνος
§ Οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια
§ Η θέση της γυναίκας
§ Η πολυπολιτισμική συνύπαρξη
§ Η σχέση με τη θρησκεία
§ Οι μικτοί γάμοι
§ Σχέσεις πλειονότητας-μειονότητας
§ Η μειονότητα της Θράκης
§ Το μέλλον της περιοχής
§ Οι προσωπικές επιλογές
Πως ορίζεται η ταυτότητα
Το ερώτημα που τίθεται είναι πόση διαφορά μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε ανθρώπους που ζουν στον ίδιο τόπο, καθημερινά συναντούν τους ίδιους ανθρώπους, ακούν την ίδια μουσική, διαβάζουν τα ίδια βιβλία, αναπνέουν τον ίδιο αέρα, κολυμπούν στις ίδιες θάλασσες. Και πόσο αυτή η διαφορά είναι μεγαλύτερη η σημαντικότερη από διαφορές που υπάρχουν ακόμα στα άτομα της ίδιας οικογένειας;
Ο Τζεβδετ θεωρεί πως το καθετί που συμβαίνει στον κόσμο είναι μοναδικό. Ο Χαληλ αγωνιά γιατί επιβάλλεται ένας καθιερωμένος τύπος ανθρώπου. Όλοι όμως συμφωνούν πως είναι «πλούσιοι» γιατί ζουν σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, όπου δίνονται ευκαιρίες για ανατροπή στερεότυπων. Ο Χαληλ υποστηρίζει πως δεν υπάρχουν δυο πλευρές, μειονότητα και πλειονότητα αλλά δυο κατηγορίες ανθρώπων αυτοί που έχουν προσωπικότητα και αυτοί που γίνονται έρμαια των άλλων. Ο Σαμη έχει την απαίτηση να συνυπάρξει με τον άλλο και όχι να μοιάσει στον άλλον, αλλά να υπάρχει η αποδοχή της διαφορετικότητας. Το δικαίωμα στη διαφορά είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Το μωσαϊκό των πολιτισμών είναι η ευτυχία των ανθρώπων τονίζουν όλοι τους. Τη διαφορά επομένως οι πρωταγωνιστές του βιβλίου την τοποθετούν πέρα από τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις συνήθειες. «Όλοι οι άνθρωποι είμαστε το ίδιο, αυτό που μας κάνει μοναδικούς είναι ο τρόπος ιεράρχησης των πραγμάτων», όπως λέει η Τζεβδετ.
Πίσω όμως από τα λεγόμενα κρύβονται νέα όρια. Ενώ προσπαθούν να διαγράψουν την ταξινόμηση σε μειονότητα και πλειονότητα, οι ίδιοι θέτουν νέα σύνορα με βάση την ιεράρχηση των πραγμάτων. Ίσως όμως αγνοούν πως αυτή η ιεράρχηση είναι στενά εξαρτημένη από το πολιτισμικό υπόβαθρο και επομένως τα νέα όρια δε διαφοροποιούνται και πολύ από τα παλιά της πολιτισμικής ταυτότητας.
Ελεύθερος χρόνος-χόμπι
Η
ζωγραφική, η μουσική, ο περίπατος στα σοκάκια της πόλης, το διάβασμα, ο κινηματογράφος, η φωτογραφία, το ποδήλατο, η περισυλλογή, το γυμναστήριο γεμίζουν τον χρόνο. Αλήθεια πόσο διαφοροποιείται ο ελεύθερος χρόνος και τα χόμπι της μειονότητας από το χρόνο και τα χόμπι της πλειονότητας;
Οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια
Πιστεύουν πως υπάρχει χάσμα γενεών σε όλες τις ηλικίες. Η Ιλκεμ αναφέρεται στην καλή επικοινωνία με τον πατέρα της που τον χαρακτηρίζει ανοιχτόμυαλο, αλλά έχει συνειδητοποιήσει πως ούτε αυτή μπορεί να αλλάξει τους γονείς της, όπως κι εκείνοι δεν μπορούν να αλλάξουν αυτή. Η παραπάνω θέση με βρίσκει σύμφωνο. Άλλωστε οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια καθορίζονται από τις αντιλήψεις των μελών της για το τι είναι σωστό και τι όχι, από τον κοινωνικό περίγυρο από τα βιώματα και τις εμπειρίες των γονέων.
Αυτό που αναφέρει ο Σαμη είναι άξιο προσοχής πως στη μειονότητα το χάσμα μεγαλώνει γιατί ο τρόπος των περισσότερων είναι συντηρητικός, είναι θρήσκοι και με ελάχιστη μόρφωση. Από την άλλη τα παιδιά μιλάνε καλά την ελληνική και άλλες γλώσσες, αθλούνται, μαθαίνουν χορό, με αποτέλεσμα να έχουν δυο διαφορετικούς τρόπους ζωής, κάτι που ενοχλεί τους μεγάλους, που ίσως να θεωρούν πως αλλοιώνεται και χάνεται η ταυτότητα των παιδιών τους. Αγωνίες που έχουν όμως πιστεύω και συντηρητικοί γονείς της πλειονότητας. Το τι θα πουν οι συγγενείς, οι γείτονες προβληματίζει και αγχώνει τους γονείς. Μήπως το ίδιο δε συμβαίνει και με τους δικούς σας γονιούς;
Η θέση της γυναίκας
Η Ντιλνταρ πιστεύει πως υπάρχει χάσμα ανάμεσα στη μάνα και στην κόρη, στον πατέρα με το γιο. Μέσα από τη συζήτηση αναδεικνύονται οι διαφορετικές απόψεις περί τιμής όπου άλλοι το δέχονται ως ιερό και άλλοι δεν νοιάζονται αν η κόρη τους έχασε την παρθενιά της, αρκεί να έκανε ένα καλό γάμο. Θέμα επίσης συζήτησης είναι ο φερετζές και το κάλυμμα της κεφαλής. Η Ντιλνταρ λέει «η μητέρα μου φοράει φερετζέ. Εμένα δε με πίεσαν ποτέ γι αυτό. Βοηθάει το ότι έχω σπουδάσει… Η Ιλκεμ θα πει «κι εμένα φορούσε η γιαγιά μου φερετζέ, η μητέρα μου μόνο καντήλα. Σ’ εμένα δεν τέθηκε ποτέ το θέμα αυτό.
Μέσα από τις απαντήσεις διακρίνουμε τη διαφορά μέσα στην ίδια την πολιτισμική ομάδα.
Αυτό που μου είχε προκαλέσει εντύπωση σε ταξίδι μου στην Κομοτηνή ήταν η εμφάνιση νέων γυναικών που ντυμένες με τζιν συνολάκι, παντελόνι και μπουφάν, φορούσαν και μαντίλα. Την εξήγηση τη δίνει η Ντελεκ «παλιά ο φερετζές ήταν η παραδοσιακή ενδυμασία της μουσουλμάνας γυναίκας της Θράκης. Όσες σπούδαζαν η εργάζονταν δε φορούσαν. Τα τελευταία χρόνια άλλαξε το σκηνικό, γατί μπήκε η ιδέα του πολιτικού Ισλάμ».
Αναγνωρίζουν πως ο δυτικός τρόπος σκέψης, ο εκσυγχρονισμός άρχισε να μπαίνει στη ζωή τους και στην κοινωνία τους.
«Η μόδα είναι μια ευρύτητα διαδεδομένη πρακτική που προσφέρει στα νεωτερικά υποκείμενα τη δυνατότητα να προσαρμόζουν ορισμένα γνωρίσματα της ταυτότητάς τους στις συνθήκες γρήγορων αλλαγών». Μόδα που αφορά το ντύσιμο, αλλά και τις σχέσεις.
Η πολυπολιτισμικη συνύπαρξη
Για τον Τζεβετ είναι μια πολύ μεγάλη πολυτέλεια που ζει σ’ ένα τόπο όπου κάθε μέρα και κάθε στιγμή μπορεί να αγγίξει και να μυρίσει το διαφορετικό. Για το Χαληλ η Θράκη είναι ένα μέρος όπου μπορείς να εξελίξεις την προσωπικότητα σου και γατί όσοι ζουν εκεί γνωρίζουν περισσότερα πράγματα από κάποιους άλλου και πιστεύει πως η Θράκη ζει την πιο εύκολη της περίοδο. Εκείνο που τονίζει είναι πως λείπει η εμπιστοσύνη. Μια πραγματικότητα που οφείλεται όχι στους απλούς ανθρώπους αλλά στους πολιτικούς όπως αναφέρει ο Σαμη. Στην έλλειψη εμπιστοσύνης έχουν συμβάλει οι μυστικές υπηρεσίες και από τις δυο πλευρές και η μειονότητα έχει να κάνει με δυο κέντρα εξουσίας.
Η σχέση με τη θρησκεία
Τα βιώματα των πρωταγωνιστών οδηγούν και σε διαφορετικές απόψεις. Η Ντιλεκ δεν έχει νιώσει τη θρησκευτική καταπίεση και ίσως αυτό να οφείλεται ότι ζούσαν ως αστοί σε μικτή γειτονιά. Συνήθειες των χριστιανών είχαν υιοθετηθεί από την οικογένεια της, όπως το βάψιμο κόκκινων αυγών, ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου, τα δώρα του Αη Βασίλη. Για τη Ντιλνταρ η ιδέα ότι υπάρχει Θεός την ανακουφίζει. Προσεύχεται, κρατάει τις νηστείες, διαβάζει το κοράνι στα αραβικά.
Οι μικτοί γάμοι
Η
Ντιλνταρ δε βλέπει με καλό μάτι τους μεικτούς γάμους γατί θέλει να μεγαλώσει τα παιδιά της με τις δικές της αξίες. Μέσα σ’ αυτούς τους γάμους η τουρκική παράδοση χάνεται. Θεωρεί πως στις μικρές κοινωνίες ο γάμος δεν είναι υπόθεση δυο ατόμων αλλά δυο οικογενειών. Για το Τζεβδετ δεν τον ενδιαφέρει αν το ταίρι του είναι από άλλη θρησκεία αλλά το να είναι ευτυχισμένος. Ο Σαμη αντικρούοντας τα επιχειρήματα της Ντιλνταρ πως ο πολιτισμός δε χάνεται μέσα σε ένα μικτό γάμο και πως αυτά είναι επιχειρήματα των οπισθοδρομικών. Ο μικτός γάμος είναι μια προσωπική υπόθεση. Δεν τον ενοχλεί αν τα παιδιά του δεν μιλήσουν τη γλώσσα των γονιών, τον ενοχλεί αν οι γονείς δεν έχουν φροντίσει να δώσουν τα κατάλληλα εφόδια στα παιδιά τους. Η Ιλκεμ βλέπει θετικά αυτούς τους γάμους διότι προτάσσει τον έρωτα πάνω από τα θέλω της οικογένεια της.
Επίλογος
Ω
ς συμπέρασμα και με βάση τα λεγόμενα των πρωταγωνιστών του βιβλίου, η κουλτούρα, η θρησκεία, η γλώσσα, το φύλο και η ηλικία γίνονται κάθε φορά κι ένα όριο-σύνορο στις σχέσεις των ανθρώπων που διαβιούν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο. «… οι καθημερινές κοινωνικές περιστάσεις χαρακτηρίζονται από ένα σύνολο απλών πρακτικών μέσω των οποίων τα σώματα των υποκειμένων τοποθετούνται και μετέχουν σε αυτές. Η υιοθέτηση ορισμένων στάσεων, χειρονομιών, κινήσεων βλεμμάτων συμβάλλει όπως υποστηρίζει ο Ε. Goffman, στη διατήρηση της ηθικής τάξης της περίστασης και επιβεβαιώνει τους ισχύοντες ηθικούς κανόνες, καθώς αναγνωρίζει και ενισχύει την ύπαρξη ‘σωστών’ και ‘λανθασμένων’ τρόπων παρουσίασης του εαυτού…» τρόπων που κατά την γνώμη μου βοηθούν στο σχηματισμό ορίων και συνόρων. Ίσως ορισμένα από τα παραπάνω (θρησκεία, κουλτούρα) να είναι τεχνικές της εξουσίας και δεχόμενος τη θέση του Φουκώ «πως η εξουσία είναι μια ιδιαίτερη έννοια, μια στρατηγική, μια πολλαπλότητα σχέσεων δύναμης άρρηκτα συνυφασμένων με την κοινωνία οι σχέσεις αυτές επιδρούν η κάθε μία πάνω στη δράση των άλλων, χειραγωγώντας προς ένα εφικτό αποτέλεσμα, και ότι διέπονται από υπολογισμό, σκοπούς και στόχους», θεωρώ πως μια εξουσία που δεν πηγάζει μόνο από το ελληνικό κράτος και τους θεσμούς του, αλλά και από κέντρα της γείτονας χώρας, θέτει όρια και σύνορα στους ανθρώπους, ώστε να εξυπηρετηθούν πολιτικοοικονομικές σκοπιμότητες. Δε θα πρέπει να μας διαφεύγει, πως αυτοί οι συμπολίτες μας που κατοικούν στη Θράκη και έχουν την ελληνική υπηκοότητα, στερούνται από τον επίσημο λόγο του εθνικού προσδιορισμού. Η ταυτότητά τους προσδιορίζεται με βάση το θρήσκευμα. Από την άλλη η Τουρκία με κάθε τρόπο προσπαθεί όλους τους Μουσουλμάνους της Θράκης να τους εντάξει στο τουρκικό έθνος. Επομένως όλο αυτό το πλαίσιο δημιουργεί στερεότυπα, δημιουργεί την εικόνα του άλλου που σε τελική ανάλυση γίνεται ένα σύνορο μεταξύ των ανθρώπων.
Κλείνοντας την βιβλιοπαρουσίαση θα σταθώ στην εικονογράφηση του εξώφυλλου που πραγματικά αποπνέει αρκετούς συμβολισμούς κατά τη γνώμη μου, οι οποίοι έρχονται να υποστηρίξουν το «άρωμα» που μένει από την ανάγνωση αυτού του βιβλίου.
§ Το μήλο παραπέμπει στο δέντρο της γνώσης. Και φυσικά η γνώση γίνεται το όπλο που θα ανατρέψει στερεότυπα και ίσως κάνει ρωγμές στους τοίχους της ανθρώπινης συνύπαρξης.
§ Τα μήλα είναι δύο, γιατί πάντα μια ανθρώπινη σχέση θέλει δύο άτομα. Άτομα που γνωρίζουν .
§ Δύο χέρια, δύο μάτια με φόντο την πόλη. Είναι καλύτερα όταν έχεις και δεύτερο χέρι και μια άλλη οπτική στην καθημερινότητά σου. Η λαϊκή ρήση «κράτα με να σε κρατώ ν’ ανεβούμε το βουνό» ίσως πρέπει να’ ναι το αξίωμα μας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Σχέσεις εμπιστοσύνης, όπου τα όρια παραμερίζονται…

Βιβλιογραφία
· Ρ. Καυταντζόγλου & Μ. Πετρονώτη, Όρια και Περιθώρια Εντάξεις και Αποκλεισμοί, ΕΚΕ, Αθήνα 2000
· Δ. Μακρυνιώτη, Τα Όρια του Σώματος, νήσος, Αθήνα 2004
· Μ. Φουκώ, Επιτήρηση και Τιμωρία…, Κέδρος, Αθήνα 1976
Πηγές στο διαδίκτυο
·
http://www.kastaniotis.com/book/960-03-3791-8

Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009

Ο «άλλος» - ο Έλληνας μετανάστης




«Διακρίσεις ανάμεσα στον «εαυτό» και στον «άλλο» παρατηρούνται ασφαλώς σε όλες τις κοινωνίες και τις εποχές, συνοδευόμενες από συγκαλυμμένες ή απροκάλυπτες εκδηλώσεις θαυμασμού ή, αντίθετα, δυσπιστίας, μισαλλοδοξίας, ανταγωνισμού.
Πώς όμως ο «άλλος» μεταλλάσσεται από φαντασίωση ή στερεότυπο σε υπαρκτό πρόσωπο με συγκεκριμένες και ορατές ανάγκες, δυνατότητες και συναισθήματα;»
Πετρονώτη Μαρίνα
Στις παραπάνω θέσεις ήρθαν να προστεθούν οι προσωπικοί προβληματισμοί μέσα από μία κατάσταση που βίωσα πριν λίγες μέρες στο Hohenems της Αυστρίας.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, ξεφυλλίζοντας το προσωπικό ημερολόγιο, καταθέτοντας συναισθήματα και σκέψεις.
6 Ιανουαρίου, ημέρα των Θεοφανείων μας αναγγέλλεται το ταξίδι το χωρίς επιστροφή του θείου Γιάννη, αδερφού της πεθεράς μου. Η θλίψη βάρυνε τα πρόσωπα όλης της οικογένειας και η επιθυμία να τον αποχαιρετήσουμε, έγινε απόφαση…Ο θείος Γιάννης μαζί με τη σύζυγό του περνούσε μαζί μας τα καλοκαίρια στην Άφησο, στο εξοχικό μας. Ήταν ένα πρόσωπο αγαπητό, ήταν ο Έλληνας που ζούσε στην Αυστρία…
8 Ιανουαρίου, η απόσταση δεν είναι εμπόδιο για να βρεθούμε κοντά στα συγγενικά μας πρόσωπα. Βόλος-Θεσσαλονίκη-Βιέννη-Innsbruck-Bregenz – Hohenems.
9 Ιανουαρίου, επίσκεψη στο παρεκκλήσιο του κοιμητηρίου για να χαιρετήσουμε τον αγαπημένο θείο Γιάννη, το μετανάστη που γεννήθηκε στον Ταξιάρχη της Εύβοιας, μεγάλωσε στο Βόλο, ξενιτεύτηκε στη Γαλλία και Αυστρία, μέσα από την ανάγκη για μια καλύτερη ζωή. Η ελληνική θάλασσα αντικαταστάθηκε στην καθημερινότητά του από το ποτάμι του Hohenems. Το ψάρεμα που του θύμιζε την πατρίδα, έγινε συνήθεια καθημερινή, τέχνη που δίδασκε στους γύρω του. Το τσίπουρο και η ρετσίνα είχαν την τιμητική τους σε κάθε τραπέζι με τους Αυστριακούς συγγενείς. Ένιωθε Έλληνας, υιοθέτησε όμως και την αυστριακή κουλτούρα.
Η συγκρότηση της ταυτότητας και οι διαδικασίες ταξινόμησης του «άλλου» επιδέχονται πολλαπλές αναγνώσεις και χρειάζονται προσεκτική επεξεργασία. Μια επεξεργασία που πολλές φορές περνά μέσα από ασήμαντες για τους πολλούς λεπτομέρειες. Η διαφορά γίνεται διάκριση, σημείο αντιπαράθεσης και περιθωριοποίησης; Ο ξένος είναι ο «άλλος», ο διαφορετικός που έρχεται απέναντι από το γηγενή; Γίνεται απειλή;
Ώρα επτά το απόγευμα, είναι η ώρα της μεγάλης προσευχής στο ναό. Προσευχή για το νεκρό. Και γεμίζει ο ναός από Αυστριακούς, σημάδι πως ο θείος Γιάννης θεωρούταν μέλος της τοπικής τους κοινωνίας. Ήταν ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας που ως ράφτης εργάστηκε με μεράκι, δημιούργησε την οικογένειά του και τώρα η αυστριακή γη θα τον δεχτεί για πάντα...
Σάββατο 10 Ιανουαρίου, στο ναό του Αγίου Καρόλου γίνεται η θεία λειτουργία και η νεκρώσιμη ακολουθία. Το τυπικό διαφορετικό. Στα δικά μας αρχικά ερωτήματα η απάντηση γρήγορα θα δοθεί. Ο θείος Γιάννης παρέμεινε ορθόδοξος μέχρι το τέλος. Η αυστριακή σύζυγός του και ο γιος του καθολικοί, θέλησαν να τον κηδεύσουν ορθόδοξα. Όμως ελληνική ορθόδοξη εκκλησία υπάρχει μόνο στη Βιέννη. Η απόσταση μεγάλη… και στο οξύ πρόβλημα τι θα γίνει, ο καθολικός ιερέας προτείνει στην οικογένεια να «διαβάσει» το νεκρό. Η αποδοχή του «άλλου» έμπρακτη και η ένταξη με σεβασμό στη διαφορετικότητα που δε σβήνει στοιχεία της «ταυτότητας». Ο ιερέας αναφέρθηκε στην προσωπική διαδρομή του θείου Γιάννη. Επισήμανε πως ήταν ορθόδοξος και προέτρεψε το εκκλησίασμα να κάνει το σταυρό του σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό, ενώ κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας χρησιμοποίησε ελληνικές λέξεις. Ήταν το «δώρο» τιμής και αποδοχής στον Έλληνα μετανάστη.
Και όταν ήρθε η ώρα να ειπωθούν τα λόγια του αποχαιρετισμού από τον Κώστα, ανεψιό του θείου, η ελληνική γλώσσα άγνωστη στους "άλλους" μετέφερε τα συναισθήματα που άγγιξαν όμως όλους.
Οι οικουμενικές ανθρώπινες ιδιότητες είχαν ως αποτέλεσμα η ετερότητα να μην προσλαμβάνεται ως μονοδιάστατη ιδιότητα αλλά ως διαλεκτικό πλουραλιστικό γνώρισμα.
Εμείς πώς θα αντιμετωπίζαμε ένα παρόμοιο γεγονός, ως κοινωνία, ως εκκλησία;